Wymiana naukowa wymaga tłumaczenia dokumentów, co niekiedy prowadzi do problemów, a wynika to z różnic w terminologii i strukturze organizacyjnej w różnych krajach. Dlatego tak istotne jest, aby tłumacze dokładnie oddawali znaczenie oryginalnych tytułów. Próba ujednolicenia nazewnictwa stanowi wyzwanie nawet dla najbardziej doświadczonego tłumacza. Podczas tłumaczenia tytułów, stosuje się zasadę międzynarodowych organizacji (np. ONZ). Oryginalne nazwy i tytuły są umieszczane obok ich odpowiedników w języku tłumaczenia. W przypadku “licencjata” tłumaczymy więc: Licentiate (licencjat). Poniżej zamieszczamy użyteczną listę określeń używanych przy tłumaczeniach materiałów związanych z międzynarodową wymianą naukową:
- Tytuły zawodowe uzyskiwane po ukończeniu odpowiednio studiów I oraz II stopnia:
– licencjat, BA (Bachelor of Arts) – w przypadku studiów humanistycznych lub BSc (Bachelor of Science) – w przypadku nauk ścisłych
– magister, MA (Master of Arts) lub MSc (Master of Science)
– inżynier, BEng (Bachelor of Engineering)
– architekt, architect
– lekarz medycyny, MD (Doctor of Medicine)
– lekarz weterynarii, DVM (Doctor of Veterinary Medicine)
- Kolejne w hierarchii są stopnie naukowe:
– doktor, Ph.D. (Doctor of Philosophy) – dotyczy to zarówno nauk humanistycznych, jak i ścisłych
– doktor habilitowany; W większości krajów doktor jest najwyższym stopniem naukowym, czyli piszemy Ph.D. zarówno w przypadku doktora i doktora habilitowanego. Jeśli dokument wysyłamy do UK, to można korzystać z brytyjskiego odpowiednika D.Sc. (Doctor of Science lub Scientiae Doctor)
– doktor medycyny (stopień naukowy, a nie zawodowy), Ph.D. in Medicine
- Najwyższy w hierarchii jest tytuł naukowy, czyli tytuł profesora:
– Profesor nadzwyczajny (rektorski) – Professor (Prof.)
– Profesor zwyczajny (belwederski), tytuł naukowy nadawany przez Prezydenta RP za wybitne osiągnięcia w danej dziedzinie nauki – Titular Professor (ProfTit)
Niektóre polskie uczelnie stworzyły słowniczki z terminologią dotycząca tytułów naukowych, jakkolwiek zalecamy ostrożność w ich użyciu, szczególnie w przypadku używania poniższych:
– doktor habilitowany/ adiunkt. W USA i wielu krajach anglosaskich nie istnieje odpowiednik pozycji adiunkta. Porównywalne do assistant professor.
– doktor habilitowany/ profesor nadzwyczajny. Porównywalne do pozycji associate professor, nie należy tłumaczyć na university professor.
Jeśli dokumentacja (dyplomy, transkrypty) ma być przygotowana do celów urzędowych/prawnych, zalecamy kontakt z naszym tłumaczem przysięgłym. Wykona on procesjonalne tłumaczenie dokumentów zgodnie z zasadami i terminologią obowiązującymi w kraju, do którego dokumenty mają być wysłane. Niekiedy niezbędne jest przygotowanie tzw. Evaluation Report. W USA zajmują się tym wykwalifikowane firmy, które oceniają i porównują dyplomy, świadectwa i inne dokumenty edukacyjne, które są uzyskane poza Stanami Zjednoczonymi. Ich celem jest pomoc w uznawaniu zagranicznych kwalifikacji przez amerykańskie instytucje edukacyjne, pracodawców oraz agencje rządowe. Ewaluację przeprowadza się w ramach dyscyplin uprawianych w danym podmiocie. Firmy porównują zagraniczne dyplomy z amerykańskimi standardami. Proces rozpoczyna się od dostarczenia oryginalnych dokumentów (czyli w naszym przypadku po polsku), takie jak dyplomy, transkrypty i certyfikaty. Dokumenty są sprawdzane pod kątem autentyczności. Firmy mogą kontaktować się z instytucjami wydającymi dokumenty, aby potwierdzić ich prawdziwość lub mogą poprosić o bezpośrednie wysłane dokumentów z uczelni w Polsce. Każdy dokument jest oceniany pod kątem poziomu edukacji, który reprezentuje. Na przykład, czy jest to odpowiednik amerykańskiego dyplomu licencjata, magistra czy doktora. Następnie następuje przeliczanie punktów. Systemy punktacji mogą różnić się w zależności od firmy, ale zazwyczaj obejmują przeliczanie ocen na amerykańską skalę ocen (np. GPA). Firmy mogą używać specjalnych tabel przeliczeniowych, które uwzględniają różnice w systemach edukacyjnych różnych krajów. Następnie uzyskuje się raport końcowy. Na podstawie zebranych informacji i przeprowadzonych analiz, firma wydaje raport oceniający, który zawiera szczegółowe informacje na temat uznawalności zagranicznych kwalifikacji w USA. Każda firma może mieć swoje specyficzne procedury i kryteria oceny, ale ogólny proces jest podobny. Raporty te są następnie używane przez uczelnie, pracodawców i agencje rządowe do oceny kwalifikacji kandydatów.